Ionako zategnuta situacija na Bliskom istoku dodatno se zakuvala nakon izraelskog napada na Iran u petak ujutro. Kako piše Gardijan, američki zvaničnici su potvrdili da je Izrael sproveo napad protiv Irana, nakon što su eksplozije prijavljene na nebu iznad Isfahana i Tabriza, a da je iranska vlada nastojala da umanji obim napada.
Kako tvrdi Iran, njihova PVO je u petak oborila tri drona iznad centralne provincije Isfahan, gdje se nalaze vojne baze i ključni nuklearni objekti u Natanzu.
Tel Aviv nije komentarisao, ali je ovaj udar je bio i očekivan i najavljivan.
Odgovor sa par raketa
Dok se napad Irana na Izrael sa 13. aprila završio bez ozbiljnih posljedica nakon što je – kako se tvrdi “99 odsto” njih – presretnuto i oboreno, Izrael je odgovorio napadom na Isfahan “sa svega nekoliko raketa”. Ali, smatra se da je taj odgovor bio osmišljen ne samo da naudi Iranu, već i da jasno stavi do znanja koliko su njegove nuklearne lokacije ranjive na napade.
Neki iranski zvaničnici i mediji su potvrdili da je bilo “pokušaja napada” ali su umanjili njegov značaj. Nije bilo izvještaja o gubicima, prenosi BBC. Međunarodna agencija za atomsku energiju (IAEA) potvrdila je da su iranska nuklearna postrojenja netaknuta.
Pun značaj izraelskog napada još nije jasan, kao ni da li će Iran htjeti da odgovori na njega. Usijane tenzije na Bliskom istoku otvorile su tako pitanje arsenala dvije zemlje, odnosno sa čime bi Izrael mogao da udari Iran i šta je na raspolaganju Teheranu.
Opcije Izraela
Izrael se već priprema za buduće napade iz Irana. Pre napada na Isfahan, izraelski vojni zvaničnici su rekli u srijedu da su vazdušne snage izvršile pregled odbrane protiv iranskog raketnog napada, dok se prilagođavaju na potencijalne nove borbe, prenio je AP.
– Pripremamo se za sledeći put – rekao je brigadni general Doron Gaviš.
Izraelci, što se tiče odbrane, na raspolaganju imaju čuvenu “gvozdenu kupolu”, koja se smatra jednim od najmoćnijih PVO sistema u svijetu i jedan je od osnovnih elemenata izraelske odbrane. Za balističke projektile tu su sistemi “strela 2” i “strela 3”, kao i “Davidova praćka”, presretač srednjeg dometa.
Dvije zemlje udaljene su više od 900 km na najbližoj tački, a većina iranskih vojnih baza i nuklearnih lokacija udaljena je više od 2.000 km od Izraela. Za duboke udare unutar Irana, Izrael bi koristio F-15I “ra’am” i F-35I “adir”, piše “Al Džazira”.
Obe letjelice su optimizovane za velike domete, ali će morati da dopune gorivo sem ako ne krenu najkraćim rutama na iranske mete blizu granice. Ali, malo je vjerovatno da bi Saudijska Arabija ili Jordan dali Izraelu dozvolu da preleti njihovo nebo da napadne Iran jer bi ih to uvuklo u potencijalni konflikt i zapalilo domaću javnost koja se protivi izraelskom ratu u Gazi.
Let niz Crveno more i oko Jemena i Omana da se napadnu mete na jugu Irana znači put od 4.7000 km pre nego što izraelski avioni uopšte stignu do iranske obale. Najbrža ruta da se napadnu mete na sjeveru Irana bilo bi preko Sirije i Iraka. Izraelske vazdušne snage bi morale da potisnu sirijsku PVO, ometanjem ili sajber napadom kao kad je Izrael 2007. uništio, kako je rekao, nuklearni reaktor koji se gradio u Siriji. Izrael je prethodno “isključio” veliki dio radarske mreže sirijske PVO, navodi “Al Džazira”, dodajući da bi ovakva tehnika mogla da se koristi samo u strateški važnim trenucima, poput velikog vazdušnog udara ili na početku konflikta.
Pomorska opcija
Izrael ima i pomorsku opciju – na raspolaganju mu je pet podmornica klase “delfin”. To su njemačke dizel-električne podmornice koje rade tiho i idealne su za obalske operacije. Dvije najnovije podmornice napravljene za Izrael imaju tzv. AIP – pogon nezavistan od vazduha – što znači da mogu da budu pod vodom nedjeljama i vrebaju potencijalne mete.
Jedna od najočiglednijih meta bio bi brod Iranske revolucionarne garde (IRGC) “behšad” koji je trenutno u domaćim vodama, zaštićen obalskom odbranom – ali ne i neranjiv.
Podmornice klase “delfin” imaju “turbo popaj”, varijantu krstareće rakete “popaj” sa dometom od 200-350 km koja se može lansirati pod vodom. Ove podmornice dio su izraelskog nuklearnog odvraćanja. Kako navodi “Al Džazira”, bilo bi daleko lakše napasti iranske obalske mete iz međunarodnih voda, a potom zaroniti i nestati.
Meta bi morala da bude dovoljno velika da se prenese poruka, ali ne toliko da izazove Iran na odgovor.
Uoči izraelskog napada, predsjednik Irana Ibrahim Raisi upozorio da će i “najmanja” invazija na njegovu teritoriju povući “masivan i oštar odgovor”. Sva vojna akcija koja bi uključila izraelske čizme na iranskom tlu – dakle upotrebu trupa za specijalne operacije – vjerovatno bi izazvala eskalaciju sukoba, a pitanje je da li bi Izrael rizikovao rat sa Iranom kad je već rastegnut na dva fronta – u Gazi i u Libanu sa Hezbolahom.
Opcije Irana
Usljed decenija sankcija, iranska nadmoć u vazduhu je pod znakom pitanja, a neki od njihovih borbenih aviona i opreme – uključujući američke lovce F-4 i F-5 – datiraju iz vremena pre revolucije 1979.
Iran sada uglavnom upravlja ruskim „suhojima“ i MiG-ovima iz sovjetske ere. Takođe pravi svoje avione, poput „sekeha“ i „kousara“, baziranih na američkom dizajnu, ali smatra se da ne mogu parirati nekima od vrhunskih aviona – kao što je F-35 – koje Izrael uvelike koristi.
Protivraketni odbrambeni sistem najvećeg dometa kojim Iran upravlja je lokalno razvijen „bavar-373“, koji je ušao u službu 2019. i od tada značajno poboljšan. Navodno može da prati 60 meta, do razdaljine od 400 km, i gađa šest ciljeva odjednom koje može da pogodi u dometu do 300 km.
Iran operiše i sa ruskim protivraketnim sistemom „tor“ i S-300, koji obaraju avione, dronove i projektile sa udaljenosti do 150 km.
Ima i širok spektar drugih lokalno razvijenih baterija za raketnu odbranu koje čine slojeve odbrane iza sistema najvećeg dometa. Višestruki odbrambeni sistemi srednjeg dometa – uključujući „arman“, „taktički sajad“ i „hordad-15“ – brane iransko nebo u dometu do 200 km na različitim visinama.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu